Przejdź do zawartości

Dominik Duka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dominik Duka
Jaroslav Václav Duka
Kardynał prezbiter
Prymas Czech (2010–2022)
Ilustracja
Dominik Duka (2021)
Herb duchownego In Spiritu Veritatis
W Duchu Prawdy
Kraj działania

Czechy

Data i miejsce urodzenia

26 kwietnia 1943
Hradec Králové

Arcybiskup metropolita praski
Okres sprawowania

2010–2022

Przewodniczący Konferencji Episkopatu Czech
Okres sprawowania

2010–2020

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Inkardynacja

dominikanie

Śluby zakonne

7 stycznia 1972

Prezbiterat

22 czerwca 1970

Nominacja biskupia

6 czerwca 1998

Sakra biskupia

26 września 1998

Kreacja kardynalska

18 lutego 2012
Benedykt XVI

Kościół tytularny

św. Marcelina i Piotra na Lateranie

Faksymile
Odznaczenia
Order Lwa Białego I klasy (Czechy) Medal Za Zasługi I stopnia (Czechy) Krzyż Zasługi Ministra Obrony Republiki Czeskiej I Stopnia Krzyż Wielki „Pro Piis Meritis” Melitensi Kawaler/Dama Wielkiego Krzyża Łaski Magistralnej – Zakon Maltański (SMOM) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Zasługi RP Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Węgierskiego Zasługi (cywilny) Krzyż Zasługi ze Srebrną Gwiazdą Zakonu Bożogrobców Kawaler Orderu Świętego Jerzego
Strona internetowa
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

26 września 1998

Miejscowość

Hradec Králové

Miejsce

katedra św. Ducha

Konsekrator

Karel Otčenášek

Współkonsekratorzy

Miloslav Vlk
Giovanni Coppa

Dominik Jaroslav Duka OP (właśc. Jaroslav Václav Duka; ur. 26 kwietnia 1943 w Hradcu Králové) – czeski duchowny rzymskokatolicki, dominikanin, biskup diecezjalny hradecki w latach 1998–2010, administrator apostolski sede vacante diecezji litomierzyckiej w latach 2004–2008, 36. arcybiskup metropolita praski i prymas Czech w latach 2010–2022, przewodniczący Konferencji Episkopatu Czech w latach 2010–2020, kardynał prezbiter od 2012, od 2022 arcybiskup senior archidiecezji praskiej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Młodość i wykształcenie

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 26 kwietnia 1943 w Hradcu Králové w Protektoracie Czech i Moraw[1]. Jego ojciec był oficerem armii, walczącym po stronie sił alianckich podczas II wojny światowej[1]. W 1944 roku wyjechał do Włoch, a później przez Szwajcarię do Anglii, gdzie walczył w armii czechosłowackiej. W latach pięćdziesiątych był więziony wraz z innymi oficerami frontu zachodniego[1].

W 1960 roku ukończył naukę w gimnazjum J.K. Tyla w swojej rodzinnej miejscowości, ale nie mógł kontynuować nauki i dlatego po uzyskaniu świadectwa dojrzałości przez trzy lata pracował w fabryce jako ślusarz[1]. W latach 1962–1964 odbył obowiązkową służbę wojskową[1]. W 1965 rozpoczął studia teologiczne w seminarium duchownym św. Cyryla i Metodego w Litoměřicach[1].

5 stycznia 1968 został przyjęty do podziemnego nowicjatu dominikanów i przyjął imię zakonne Dominik, a 6 stycznia 1969 złożył śluby czasowe[1].

Prezbiter

[edytuj | edytuj kod]

Święcenia kapłańskie przyjął 22 czerwca 1970 z rąk biskupa litomierzyckiego kardynała Štěpána Trochty[1]. Przez pięć lat pracował w przygranicznych parafiach archidiecezji praskiej (Chlum svaté Máří, Jáchymov, Nové Mitrovice – wszystkie należą dziś do diecezji pilzneńskiej)[1]. 7 stycznia 1972 złożył śluby wieczyste w zakonie dominikanów[1].

W 1975 komunistyczne władze odebrały mu pozwolenie na pełnienie funkcji kapłańskich (tzw. státní souhlas), po czym zszedł do podziemia[1]. W latach 1976–1981 był mistrzem podziemnego nowicjatu dominikanów[1]. Uczestniczył w tworzeniu tajnego ośrodka studiów zakonnych i organizował zajęcia religijne dla młodzieży w całej Czechosłowacji[1].

W 1979 ukończył licencjat z teologii na Papieskim Wydziale Teologicznym św. Jana Chrzciciela w Warszawie[1]. W 1981 został uwięziony, w więzieniu przebywał przez półtora roku[1]. Po wyjściu z więzienia, aż do 1989 roku pracował jako kreślarz w Škoda Auto w Pilźnie[1].

W 1986 został prowincjałem czeskomorawskiej prowincji dominikanów. Funkcję tę pełnił również po aksamitnej rewolucji. Od 1990 r. wykłada teologię (Wstęp do teologii, Wstęp do Pisma Świętego oraz Biblijną archeologię i teologię) na Uniwersytecie Palackiego w Ołomuńcu.

Biskup

[edytuj | edytuj kod]
Dominik Duka podczas pogrzebu Václava Havla na praskich Hradczanach, 21 grudnia 2011.

6 czerwca 1998 Jan Paweł II mianował go biskupem Hradca Králové. Sakrę biskupią przyjął 26 września tego samego roku. Od 4 listopada 2004 do 2008 r. był również administratorem apostolskim diecezji Litoměřice. Jego biskupie hasło brzmi: In Spiritu Veritatis (W Duchu Prawdy).

13 lutego 2010 Benedykt XVI mianował go arcybiskupem praskim i prymasem Czech[2]. W chwili wyboru na prymasa był osobą powszechnie szanowaną[3], był też nieformalnym duszpasterzem czeskiej inteligencji i rzecznikiem Kościoła w Czechach. Ingres odbył się 10 kwietnia 2010. 24 kwietnia 2010 został przewodniczącym konferencji episkopatu Czech i pełnił tę funkcję do kwietnia 2020[4].

6 stycznia 2012 ogłoszona została jego kreacja kardynalska[5], której papież Benedykt XVI dokonał oficjalnie na konsystorzu w dniu 18 lutego 2012[6].

Każdego roku na Śnieżce w sierpniowy odpust św. Wawrzyńca (10 VIII) odprawia mszę dla Czechów i Polaków. Dominik Duka od dawna utrzymuje bliskie kontakty z Polską. Uzyskał licencjat z teologii w Warszawie. Nauczył się języka polskiego, słuchając audycji Radia Wolna Europa oraz Radia Watykańskiego. Utrzymuje częste kontakty z dolnośląskimi diecezjami: legnicką i świdnicką oraz archidiecezją wrocławską[7].

W 2012 r. kard. Stanisław Dziwisz zaprosił go do Krakowa, gdzie przewodniczył procesji ku czci św. Stanisława z Wawelu na Skałkę[8].

Brał udział w konklawe 2013, które wybrało papieża Franciszka. 13 maja 2022 papież Franciszek przyjął jego rezygnację z funkcji arcybiskupa metropolity praskiego[9][10].

Od 14 września 2012 do 1 stycznia 2021, był Kapelanem Konwentualnym Wielkiego Krzyża i kapelanem generalnym Wojskowego i Szpitalnego Zakonu Świętego Łazarza z Jerozolimy (obediencja orleańska)[11], kiedy został wydalony przez Wielkiego Mistrza Zakonu[12].

26 kwietnia 2023 roku skończył 80 lat, co uniemożliwia jego udział w konklawe[13].

Kontrowersje

[edytuj | edytuj kod]

Spotykał się z krytyką z uwagi na bliskie stosunki z populistycznym premierem Andrejem Babišem i prezydentem Milošem Zemanem, krytykę Unii Europejskiej i straszenie imigrantami[14]. W 2022 roku opublikował opinię, usprawiedliwiającą gwałty rosyjskich żołnierzy na Ukrainkach, dokonywane podczas inwazji Rosji na Ukrainę[15][16][17].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i j k l m n o p Msgr. ThLic. Dominik Jaroslav Duka OP. dominikduka.cz. [dostęp 2021-10-23]. (ang.).
  2. Rinuncia dell’arcivescovo di Praha (Repubblica Ceca) e nomina del successore. vatican.va, 2010-02-13. [dostęp 2021-03-19]. (wł.).
  3. Dawny opozycjonista prymasem Czech, materiał w „Gazecie Wyborczej”, [dostęp 2010-02-16].
  4. Konferencja Episkopatu Czech w bazie gcatholic.org [dostęp 2021-03-19] (ang.).
  5. Annuncio di concistoro per la creazione di nuovi cardinali. vatican.va, 2012-01-06. [dostęp 2021-03-19]. (wł.).
  6. Nowi kardynałowie Kościoła. radiomaryja.pl, 2012-02-18. [dostęp 2021-03-19].
  7. Informacja za katolickim serwisem informacyjnym „Opoka”. opoka.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. [zarchiwizowano 2016-03-05].
  8. Z Wawelu na Skałkę. Procesja rodem z XIII wieku [online], Wprost, 10 maja 2012 [dostęp 2023-07-09] (pol.).
  9. Rinuncia e nomina dell’Arcivescovo Metropolita di Praha (Repubblica Ceca) [online], press.vatican.va [dostęp 2022-05-13].
  10. Watykan: Ojciec Święty przyjął rezygnację złożoną przez arcybiskupa Pragi kard. Dukę. niedziela.pl. [dostęp 2022-05-13].
  11. Cardinal Duka invested as Chaplain General of the Order.
  12. Prohlášení Velmistra k řádové situaci v ČR.
  13. Kardynał Dominik Duka kończy 80 lat. ekai.pl, 25 kwietnia 2023. [dostęp 2023-04-26].
  14. Tomasz Maćkowiak. Kardynał woli karocę (Czechy: Prymas rozprawia się z mediami). „Polityka”. 2020 (3266), s. 48, 2020-06-16. Jerzy Baczyński. Polityka sp. z o.o. s.k.a.. (pol.). 
  15. Czech Archbishop Duka defends Russian soldiers over rape of Ukrainian women. bne IntelliNews, 2022-04-29. [dostęp 2022-07-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-27)]. (ang.).
  16. Michał Chmiela: Katolicki kardynał: Gwałcący kobiety rosyjscy żołnierze to także ofiary wojny. Krytyka Polityczna, 2022-07-06. [dostęp 2022-07-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-07)]. (pol.).
  17. Łukasz Grzegorczyk: Kardynał usprawiedliwia żołnierzy Putina. Skandaliczne słowa o gwałtach na Ukrainkach. naTemat, 2022-07-07. [dostęp 2022-07-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-07)]. (pol.).
  18. Seznam vyznamenaných [online], Pražský hrad [dostęp 2022-01-06] (cz.).
  19. Seznam vyznamenaných [online], Pražský hrad [dostęp 2022-01-07] (cz.).
  20. Remerciement à l´occasion de la reception de l´Ordre de la Légion d´Honneur [online], Dominik Duka [dostęp 2022-01-06] (fr.).
  21. M.P. z 2016 r. poz. 527.
  22. https://www.teraz.sk/najnovsie/madarsko-cesky-kardinal-duka-dostal/326836-clanok.html
  23. Biography [online], Dominik Duka [dostęp 2022-01-07] (ang.).
  24. Arcibiskup Duka se stane čestným Maltézským rytířem | ParlamentniListy.cz – politika ze všech stran [online], parlamentnilisty.cz [dostęp 2024-04-23].
  25. Duka převzal Záslužný kříž vojenské kanceláře Hradu [online], christnet.eu, 4 maja 2015 [dostęp 2024-06-30] (cz.).
  26. Vyznamenání pro kardinála Dominika Duku [online], apha.cz, 16 lutego 2022 [dostęp 2024-06-30] (cz.).
  27. Facebook [online], facebook.com [dostęp 2024-04-23] (pol.).
  28. Dominik Duka - Tato má slova jsou určena svatému Jiří, o [online], facebook.com [dostęp 2024-04-23] (pol.).
  29. FOTO: Královéhradecký kraj ocenil významné osobnosti. Řád získal i kardinál Duka [online], hradecky.denik.cz, 17 kwietnia 2024 [dostęp 2024-05-03] (cz.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]